خالق باری

خالق باری سرجن ہار

واحد ایک بدا کرتار

رسول پیغمبر جان بسشٹ

یار دوست بولے جا اشٹ

اسم اللہ کھدا کا ناؤں

گرما دھوپ سیاہ ہے چھاؤں

راہ طریق سبیل پہچان

ارتھ تہو کا مارگ جان

سس ہے مہ نیر خورشید

کالا اجلا سیاہ سفید

پیلا نیلا زرد کبود

تانا بانا تار و پود

قوت نیرو زور بل آن

سارق دزد چور ہے جان

مرد منش زن ہے استری

قحط اکال وبا ہے مری

دوش کالہ رات جو گئی

امشب آج رات جو بھئی

ترا بگفتم میں تجھ کہیا

کجا بماندی توں کت رہیا

بیا برادر آو رے بھائی

بنشیں مادر بیٹھی ری مائی

والد باپ بیٹا فرزند

دختر بیٹی سکھ ہے پند

صعوہ سریچہ ممولا جان

کووا زاغ کلاغ پہچان

آتش آگ آب ہے پانی

خاک دھول جو باد اڑانی

مشک کافور است کستوری کپور

ہندوی آنند شادی و سرور

اسپ گھوڑا فیل ہاتھی شیر سنگھ

گوشت ہیڑا چرم چمڑا شحم پیہ

شیر و جغرات آمدہ دود و دہی

روغن آمد گھی و دوغ آمد مہی

زر بود سونا سیم چیتل نقرہ روپا

جامہ کپڑ ٹاٹ ٹپڑ ڈبہ کوپا

خنجر و شمشیر صمصام ست تیغ

ہندوی کھانڈا کہاوے آن من میغ

خال تل باشد غلیواز و زغن

چیل ہے در گوش کن گفتار من

ارض دھرتی فارسی باشد زمیں

کوہ در ہندی پہاڑ آمد یقیں

کاہ و ہیزم گھاس کاٹی جانیے

اینٹ و ماٹی خشت و گل پہچانیے

دیگ و ہانڈی کفچہ ڈوئی بے خطا

تا بہ گزگان است کڑاہی و توا

سنگ پاتھر جانیے برگن اٹھاو

اسپ میراں ہندوی گھوڑا چلاو

موش چوہا گربہ بلی مار ناگ

سوزن و رشتہ بہ ہندی سوئی تاگ

چالنی غربال چاکی آسیا

دیگداں چولہا و کندو کوٹھیا

سرد شیتل گرم تاتا چیر سخت

نرم کنولا نیش ڈنک اورنگ تخت

جاروب سوہنی کہ سبد است ٹوکرا

مقراض کترنی کہ بود استرا چھرا

امید آس باشد نا امید ہے نراس

چرخ و فلک سپہر بود آسماں آکاس

ران و فخذ کہ جانگھ بود ناز لاڈلا

استخواں ہاڑ باشد دیوانہ باؤلا

بادہ شراب و وراق و صہبا مے است و مد

گر جرعہ زان خوری تو کنی کارے نیک بد

رایت لوای نیزہ بود سپر است ڈھال

لب آب ندی حوض دگر سرور است تال

طاؤس مور باشد و دراج تیترا

خوب و نیکو بھلا و بد و زشت ہے برا

دیہیم و تاج و افسر در ہندوی مکٹ

زاغ بریدہ پر را تو جان کاگ کٹ

گوہان و دہر و گیتی دنیاے دگر جہاں

در ہندوی تو پرتھوی سنسار جگ بیداں

شب گیر و لیل و شب تو بداں رات رین نس

فانیذ و قند و شکر گن جان زہر بس

جان و روان و جیو تن و کالبد کیا

عادت چو خوئے سہج بداں عاطفت میا

دل ہے ہیا و خاطر و اندیشہ چیتنا

مہمان و ضیف را تو بدانی کے پاہونا

ام الکتاب فاتحہ الحمد جاکو ناؤں

ام القرا تو مکہ بداں قریہ دیہہ گاؤں

حربا گرگٹ کژدم بچھو راسو نیول

سگ ہے کتا ماہی مچھلی لقمہ کیول

دشمن بیری کوس دمامہ باراں میہ

عشق محبت عاشق متر جانی نیہ

طعم سواد و طعام خورش جو کہیئے کھانا

عالم و دانا ہندوی بول جو کہیئے سیانا

سینہ چھاتی پستاں چوچی بینی ناک

ظاہر پیدا پرگٹ دیسے طاہر پاک

تپ لرزہ در ہندوی آمد جوڑی تاپ

درد سر آمد سر کی پیڑا تگ ہے دھاپ

ہامہ کاچک مانتھا کپار جا کہیئے ٹھاؤں

چوں در ہندوی مرا بپرسی کھوپڑی ناؤں

دود کاجل سرمہ انجن قیمت مول

چاکر سیوک بندہ چیرا قول سو بول

مس ہے تانبا روئیں کانسا آہن لوہ

تیشہ بسولا تبر کلہاڑا غدر دروہ

غار مغاک جو گڈھا کہیے کنواں چاہ

دریا بحر سمندر کہیے جاکی ناہیں تھاہ

گندم گیہوں نخود چنا شالی ہے دھان

زرت جونھری عدس مسور برگ ہے پان

ابرو بھویں سبلت موچھیں دنداں دانت

ریش محاسن ڈاڑھی کہیے رودہ آنت

خد رخسار ہندوی بول جو کہیے گال

آج امروز بداں فردا را تو بگوئی کال

منجل است و داس دانتی جاکو ناؤں

ترب مولی دار سولی جا ہے ٹھاؤں

سرد سیتل گرم تاتا چیرہ سخت

نرم پولا نیش ڈنک اورنگ تخت

غلہ افشاں چھاج ہے افشاں پچھور

شوی شوہر ہندوی ہے منس تور

ڈھاکنی سرپوش چپنی جانیے

ہے دھواں دود و دخاں پہچانیے

تو پنبہ دانہ بداں حب قطن در تازی

ولے بنولہ بداں چوں بہ ہندی اندازی

موسل است معروف ہاون اوکھلی

حیز عنین فجل نر آمد للی

فارسی روباہ ہندوی لوکھڑی

ماکیاں را نیز میخواں کوکڑی

کوکڑاں میخواں خروس صبح خواں

نیز میخواں دیک در تازی زباں

قصر و کوشک حصن در تازی حصار

حجرہ کوٹھا بام اٹاری در دوار

عذب و شیرین است میٹھا چاکھ دیکھ

تلخ کڑوا ترش کھٹا آکھ دیکھ

ژفت اینٹھن چرب چیکن شور کھار

تیز چرپر جیبھ جانے یہ وچار

کاغذ و قرطاس کاغذ ایکھیے

ہم قلم ہم خامہ لیکھن لیکھیے

در و مروارید موتی جانیے

ہم صدف سیپی سمندر مانیے

ثور سطور گاؤ ہے بلد

خواہی لادو خواہی الد

ذنب گناہ جو کہیے دوس

خشم و غضب در ہندوی روس

سرگیں گوبر فلہ ہے پیوسی

کدال کلند جو کہیے کسی

بزرگی بڑائی و پیری بڑھاپا

نکوئی بھلائی جوانی تناپا

لسان و زبان فارسی جیبھ آکھو

درخت و شجر را تم روکھ بھاکھو

دروغ و دگر کذب تم جھوٹ جانو

بزرگ و کلاں را بڑا جان مانو

بہ ہندی زباں خانہ ہم بیت گھر ہے

چو خوف و خطر بیم ہم ترس ڈر ہے

تمنا و ہم آرزو چاؤ کہیئے

ید و دست و ہاتھ و قدم پاؤں کہیئے

چراغ است دیا فتیلہ است باتی

بود جد دادہ نبیر است ناتی

کدو خربزہ ہر دو معروف میداں

خیار است ککڑی و کھیرہ ہمیخواں

دروبار دہلیز را بار جانو

شتر اونٹ گھوڑا فرس اسپ مانو

گرہ عقد باشد بتازی و لیکن

بہ ہندی بود گانٹھ بشنو تو از من

نہار و دگر یوم روز است جانو

بہ ہندی زباں دوس دن را پہچانو

کثیر و فراوان و بسیار افزوں

بسا بہت کہیے سبھی جانیو توں

سمندر رہے آگ میں جیو کیڑا

چو بعد است دور و چو نزدیک نیڑا

نمک ملح ہے لون شیرین میٹھا

بہ ہندی زباں بد مزہ است سیٹھا

پدر باپ باشد چو ام است مادر

سناں بھال برگستواں است پاکھر

دباب و مگس ماکھی و پشہ ماچھر

بود ریگ بالو و سنگ ریزہ کانکر

بیا آؤ نشین بیٹھ برو جا

ببیں دیکھ بدہ دے بخور کھا

بسا پیس بکس کھینچ بچش چاکھ

بزن مار بدر پھاڑ بنہ راکھ

گلو حلق دہن مکھ سخن بول

شکم پیٹ نظر دیشٹ دہل ڈھول

طبیب و حکیم است بید اے برادر

بود باد باوو دگر آگ آذر

دگر گوش کن وعظ و اندرز و پند

بہ ہندی بود سیکھ درکار بند

خراب است ویراں تو اجڑا ہمی خواں

تو معمور آباد بستا ہمی داں

ہست ابن الیل ماہ آسماں

چاند بیٹا رات کا تازی زباں

لیل شب دیجور در تازی زباں

رات اندھیاری تو نیکو تر بداں

دادن دینا داد دیا فعل کار

قرض و وام و دین در ہندی ادھار

آفت و آسیب ہے رنج و بلا

حی زندہ جانیو تم جیوتا

شانہ و مشط است در ہندی زباں

کنگھی آمد پیش تو کردم بیاں

کرم شب تاب است کیڑا چمکناں

نیز گویند آتشک او را بداں

نان بتازی خبز روٹی ہندوی

پنبہ و محلوج را می داں روئی

پس بہ ہندی پنبہ را می داں کپاس

نثر کرگس بوم الو بوئے باس

باد بیزن باد کش پنکھا بہ خواں

غوک و ضفدع مینڈکی بے شک بداں

ساگ سبزی بہج شادی سرخ سوہا لال

سبز ہریا داشت دھریا ماند رہیا دام جال

فجر صبح و ظہر پیشیں عصر دیگر شام سانجھ

داں زن زایندہ جنتی ہے عقیمہ جوئے بانجھ

سیر اگھنا کور کانا بھید راز

گرسنہ بھوکا پیاسا تشنہ باز

حمار اگر ترا پرسند چیست خرست

بہ ہندوی بود گدہا کہ بار برست

خرگوش کھرہا باشد آہو بود ہرن

انگشتری انگوٹھی پیرایہ آبھرن

بشنو تو نام چرخ بے چارہ پیرزن

گویند نام رہٹا در ہندوی بچن

پیچک بیداں تو پونی پاغند گالہ داں

دوک است نام تکلہ آوردہ ام بیاں

آئینہ آرسی کہ در روئے بنگری

سیوا بہ ہندی تو بداں نامے چاکری

سندان علاۃ اہرن فتیس تپک را

می داں ہتھوڑا باشد بے چون و بے چرا

چینٹی است نام مورچہ پسوست نام کیک

آں کو پیام و نامہ برو قاصدست پیک

بے دار بداں کہ جاگتا ہے

ہم خفتہ بداں کے سوتا ہے

می داں سبو گھڑا و سبوچہ بداں گھڑی

چوں تیر سقف باشد در ہندوی کڑی

تگرگ است ہم سنگچہ ژالہ اولا

چو زیرک سیانا و نادان بھولا

تو اخروٹ را جوز خراساں بداں

دگر ناریل جوز ہندی بہ خواں

ہژبر است ناہر پلنگ است چیتا

چو گرگ است بھڑا و کرگ است گینڈا

دیگر کلاوہ ککڑی ہم ریسمان سوت

انساں شمار منش و می داں تو دیو بھوت

قفل کلید جو تالا کلی

گربہ خیطل جو کہیے بلی

شرم لاج پوشیدن ڈھانکنا

کار ہے کاج خواستن مانگنا

کیوان و زحل سنیچر آمد

اودیت بہ فارسی خور آمد

مریخ بزبان ہندوی منگل

رائی بزبان فارسی خردل

بدھ ہے عطارد گر تو بدانی

او را تو دبیر چرخ بہ خوانی

برجیس و مشتری برہسپت

قاضی سپہر در سعادت

شد سکر ہندوی زہرہ نام

خنیاگر آسماں دل آرام

ہندوی پیپل بود فلفل دراز

مرچ فلفل گرد را گوید باز

جوزبویا جائفل بے شک بداں

ہم قرنفل لونگ را ککڑی بہ خواں

ہندوی گویند خرما را کھجور

داکھ را تو فارسی می داں انگور

زنجبیل ست سندھی آمد سونٹھ نیز

چھانیے اے میت تو یعنے ببیز

بیمار مریض دکھیا جان

بارگیر اٹھاؤ باج ہے دان

اندھا نا بینا و بینا دیکھتا

قبر باشد گور غلطاں لوٹتا

پیکان‌ و زرہ بکتر است گانسی

ہم خندہ و قہقہہ ہست ہانسی

درع گز میزاں ترازو وزن تول

دم نفس دفتر جریدہ دلو ڈول

مشرق جو کہوں پورب کا ناؤں

مغرب در ہندوی پچھاؤں

ہے جنوب دکھن کا اور

ہم شمال اتر کا چھور

ہم فراز و پیش آگا جانیے

ہم عقب پاچھے یقیں پہچانیے

اقرب بتازی بچھو کژدم برج فلک

پشمر تو سروش و فرشتہ ملک

ہم نمونہ بانگی اٹکل قیاس

عطر و خوشبوی و شمیم و بوئے باس

بلدہ شہر آمد نگر کوچہ گلی

خار کانٹا پھول گل غنچہ کلی

عاقبت انجام آخر کام ہے

ہم پیالہ نام ساغر جام ہے

راست و چپ ہم یمین ست و یسار

ہندوی تو داہنا بایاں بچار

کپار ست و پیشانی و ہم جبیں

چو اقبال و دولت بود لچھمیں

بداں مردمک پوتلی امن چین

دگر عین ہم چشم ہم دیدہ نین

بود ہونٹ لب زانو ہم رکبہ داں

دگر ناف را نام توندی بہ خواں

جگر داں کلیجہ سپرز ست تلی

کہ پہلو بود ہندوی پانسلی

بیض سہ شب ہست یقیں داں ز مہ

سیزدہم چہاردہم پانزدہ

تین رات ہے گھنیں چاندنی

تیرہیں چودہیں پندرہیں

ہم ترہ ساگ آمدہ تنبول پان

زعفراں کیسر حنا مہندی بداں

اسلحہ ہتھیار بود آہر آشکار

رزم و غا جنگ دگر کار زار

زنجبیل و سندھی آمد سونٹھ نام

ہم قرنفل لونگ آمد رنگ فام

توت فرصا دست کھیرا بادرنگ

چھینکا آونگ ہندوی ڈھول ہے درنگ

ہردی گوئی زرد چوب آمد سخن

دھنیہ گشنیز ست مجلس انجمن

داں ہلیلہ ہڑ و ہم انگوزہ ہینگ

عاج ہاتھی دانت باشد شاخ سینگ

نام کنول را بداں نیلوفر ست

کوکبہ جیش و حشم داں شکر است

کشتی و زورق تو بداں ناؤ ہے

زخمو جراحت تو بداں گھاؤ ہے

زیبق و سیماب پارہ جانیے

ہندوی گوگرد گندھک مانیے

ناری و بکا ہندوی ہے روز

ہم پے اثر سراغ ہے کھوج

رنج چو تشویش بود درد پیر

قوس کمان است دگر تیر

رسم و آئیں بشنو از من ریت ہے

نصرت و ہم فتح نام جیت ہے

فارسی سیمرغ عنقا ہست تدرو و کبک ہنس

ہمچو یرقان است کا نور ہے زیر و نسل بنس

بلبل آمد عندلیب و چڑیا را گنجشک داں

ہندوی ٹیڑی ملخ جل کوکڑ مرغابی بہ خواں

شبچرا رخش و تگاور خنگ توسن ہے ترنگ

ببر ضیغم شیر ناہر یوز چیتا ہے پلنگ

ہرن آہو جانیے آہوبچہ کہیئے غزال

بوزینہ بندر خرس ریچھ آمد گیدڑ شغال

میش بھیڑی قوج مینڈھا ہم سسا خرگوش ہے

استر آمد خچر و بھینسا بداں جاموس ہے

ماہ آمد سوم بیشہ جنگل است

ہندوی مریخ را گو منگل است

ہم سکر کہ زہرہ نام دارد

اسباب طرب مدام دارد

محبوب و حبیب ہے پیارا

ہم انجم و اخت است تارہ

ہے چندر گہن خسوف می داں

ہم سورج گہن کسوف می خواں

ساعت گھڑی پہر ہے پاس

شہر آمد ماہ ہندوی ماس

دست برنجن کنگن کہیئے پائل ہے خلخال

پائے برنجن چوڑا کہیئے خوبی حسن و جمال

گلوبند کو تلڑی کہیئے اور حمائل ہار

بازو بند بھوجالی کہیئے جو پیرایہ سنگار

گوشوارہ در ہندوی برنوں قرنگل در کان

گوہر لولو موتی کہیئے مونگا ہے مرجان

بدلی میغ چو ابر سحاب

اہلا سیل چو کیچ خلاب

انگشتری انگوٹھی کہیئے خاتم جان نگینہ

ہے زنگولہ گھنگرو جھمکا بچھوا مال خزینہ

شب چراغ یاقوت رتن ہیرا ہے الماس

اور زمرد پنا کہیئے کسوت جان لباس

طلا کندن سونا کہیئے زیور ابھرن گہنہ

نام جڑاؤ مکلل باشد اور مرصع گہنا

نیا خال ہندوی ماموں جان

اودر عمو چچا بکھان

برادر زادہ جان بھتیجا

خواہر زادہ جو کہیئے بھانجا

خلف سپوت مخالف بیری

کرسی تخت جولان ہے بیڑی

رعد گرج کہیئے گھنگھور

برق بجلی موج ہلور

بستر سیج دولیچا قالیں

مرغزار کہیے ہریالی

گلستان و ہم بوستاں باغ باڑی

چمن قطع باشد خیاباں کیاری

قلبہ حل ہے زراعت کھیتی

مرز و بوم ہے کہیئے دھرتی

خردل رائی ارزن چینا

داد ستد ہے دینا لینا

خسر پورہ ہے سالہ جان

خسر سسر اور ہان زیان

چرخہ رہٹا غلہ راپا غلہ داں

رانڈ بیوہ زال را بوڑھی بہ خواں

نیز پیچک نام پونی جانیے

ہم کلاوہ نام آنٹی مانیے

دوک تکلہ سوت باشد ریسماں

جان ریسیدن بہ ہندی کاتنا

موسل است معروف ہاون اوکھلی

چوب دستہ موسل است خوشہ پھلی

واہ کنیزک کہیئے چیری

دام جال جولان ہے بیڑی

شرم و حیا در ہندوی لاج

حاصل کہیئے باج خراج

طالع بخت جو کہیئے بھاگ

لحن سرود و ترنم راگ

طفل و کودک خرد و بالا منڈہ را

بیضہ را در ہندوی داں انڈا را

مژدہ نوید خوش خبر بشارت

چشمک ایما سین اشارت

دستک ہندوی تالی جان

انگشتک چٹکی پہچان

ہکہک ہچکی فاژہ جمائی

خمیازہ کہیئے انگڑائی

عطسنہ چھینک آروغ ڈکار

محک کسوٹی جان عیار

آخر انجام ہے نیز تمام

انت بات ہے ختم کلام

مولوی صاحب سرن پناہ

گدا بھیکھاری خسرو شاہ

خالق باری بھئی تمام

دہوں جگ رہیا خسروؔ نام