قاعدہ - ز تو ہر فعل کہ اول گشت ظاہر

ز تو ہر فعل کہ اول گشت ظاہر

براں گردی بہ بارے چند قادر

بہ ہر بارے اگر نفعست گر زر

شود در نفس تو چیزے مدخر

بہ عادت حال ہا با خوئے گردد

بہ مدت میوہ ہا خوشبوئے گردد

ازاں آموخت انساں پیشہ ہا را

وزاں ترکیب کرد اندیشہ ہا را

ہمہ افعال و احوال مدخر

ہویدا گردد اندر روز محشر

چو عریاں گردی از پیراہن تن

شود عیب و ہنر یک بارہ روشن

تنت باشد و لیکن بے کدورت

کہ بنماید از او چوں آب صورت

ہمہ پیدا شود آں جا ضمایر

فرو خواں آیت تبلی السرایر

دگر بارہ بہ وقف عالم خاص

شود اخلاق تو اجسام و اشخاص

چناں کز قوت عنصر دریں زا

موالید سہ گانہ گشت پیدا

ہمہ اخلاق تو در عالم جاں

گہے انوار گردد گاہے تیراں

تعین مرتفع گردد ز ہستی

نماند در نظر بالا و پستی

نہ ماند مرگ تن در دار حیواں

بہ یک رنگیں بر آید قالب و جاں

بود پا و سر تو جملہ چوں دل

شود صافی ز ظلمت صورت گل

ببینی بے جہت حق را تعالی

کند از نور حق بر تو تجلیٰ

ندانم تا چہ مستی ہا کنی تو

دو عالم را ہمہ برہم زنی تو

سقاہم ربہم چہ بود بیندیش

طہوراً چیست صافی گشتن از خویش

زہے لذت زہے دولت زہے ذوق

زہے حیرت زہے حالت زہے شوق

خوشا آں دم کہ ما بے خویش باشیم

غنیٔ مطلق و درویش باشیم

نہ دیں نہ عقل نہ تقویٰ نہ ادراک

فتادہ مست و حیراں بر سر خاک

بہشت و خلد و حور آنجا چہ سنجد

کہ بے گانہ دراں خلوت نہ گنجد

چو رویت دیدم و خوردم از آں مے

ندانم تا چہ خواہد شد پس از وے

پے ہر مستی باشد خمارے

دریں اندیشہ دل خوں گشت بارے