سوال - شراب و شمع و شاہد را چہ معنیٰ است

سوال

شراب و شمع و شاہد را چہ معنیٰ است

خراباتی شدن آخر چہ دعویٰ است

جواب

شراب و شمع و شاہد عین معنیست

کہ در ہر صورت او را تجلیست

شراب و شمع و نور و ذوق عرفاں

ببیں شاہد کہ از کس نیست پنہاں

شراب ایں جا زجاجہ شمع مصباح

بود شاہد فروغ نور ارواح

ز شاہد بر دل موسیٰ شرر شد

شرابش آتش و شمعش شجر شد

شراب و شمع و جام آں نور اسریٰ است

ولے شاہد ہمہ آیت کبریٰ است

شراب و شمع و شاہد جملہ حاضر

مشو غافل ز شاہد بازی آخر

شراب بے خودی در کش زمانے

مگر از دست خود یابی امانے

بخور مے تا ز خویشتن وا رہاند

وجود قطرہ در دریا رساند

شرابے خور کہ جامش روئے یارست

پیالہ چشم مست بادہ خوارست

شرابے را طلب پئے ساغر و جام

شراب بادہ خوار و ساقیٔ آشام

شرابے خور ز جام وجہ باقی

سقاہم ربہم او راست ساقی

طہور آں می بود کز لوث ہستی

ترا پاکی دہد در وقت مستی

بخور مے وا رہاں خود را ز سردی

کہ بد مستی بہ است از نیک مردی

کسے کو افتاد از درگاہ حق دور

حجاب ظلمت او را بہتر از نور

کہ آدم را ز ظلمت صد مدد شد

ز نور ابلیس ملعون ابد شد

اگر آئینۂ دل را ز دوہ است

چو خود را بیند اندر وے چہ سودست

ز رویش پرتوے چو بر مے افتاد

بسے شکل حبابی بر وے افتاد

جہان‌ و جاں در او شکل حبابست

حبابش اولیا ز آفتابست

شدہ زو عقل کل حیران و مدہوش

فتادہ نفس کل را حلقہ در گوش

ہمہ عالم چو یک خم خانۂ اوست

دلے ہر ذرۂ پیمانۂ اوست

خرد مست و ملائک مست و جاں مست

ہوا مست و زمیں مست و زماں مست

فلک سرگشتہ از وے در تگا پوے

ہوا در دل بہ امید یکے بوئے

ملایک خوردہ صاف از کوزۂ پاک

بہ جرعہ ریختہ دردی دریں خاک

عناصر گشتہ ازاں یک جرعہ سر خوش

فتادہ گہہ در آب و گہہ در آتش

ز بوئے جرعہ ای کہ افتاد بر خاک

بر آمد آدمی تا شد بر افلاک

ز عکس او تن پژمردہ جاں گشت

ز تابش جان افسردہ رواں گشت

جہانی خلق ازو سرگشتہ دایم

ز خان و مان خود برگشتہ دایم

یکے از بوئے دردش عاقل آمد

یکے از رنگ صافش ناقل آمد

یکے از نیم و جرعہ گشتہ صادق

یکے از یک صراحی گشتہ عاشق

یکے دیگر فرو بردہ بہ یک بار

خم و خم خانہ و ساقی و مے خوار

کشیدہ جملہ و ماندہ‌ دہن باز

زہے دریا دل رند سر افراز

در آشامید ہستی را بہ یک بار

فراغت یافتہ ز اقرار و انکار

شدہ فارغ ز زہد خشک و طامات

گرفتہ دامن پیر خرابات